- Μαρία Στιούαρτ
- (Mary Stewart, Λίνλιθγκοου 1542 – Φόδερνινχεϊ 1587). Βασίλισσα της Σκοτίας (1542-67). Ήταν κόρη του Ιακώβου E’ της Σκοτίας και της Μαρίας της Λορένης, αναλαμβάνοντας τον σκοτικό θρόνο σε ηλικία μόλις λίγων ημερών. Ανατράφηκε ως καθολική στην αυλή της Γαλλίας μαζί με τα παιδιά του Ερρίκου B’, ενώ το 1558 παντρεύτηκε τον Φραγκίσκο, Δελφίνο της Γαλλίας. Κατά την άνοδο της Ελισάβετ στο βασιλικό αξίωμα της Αγγλίας, η Μ. διεκδίκησε μάταια τα δικά της δικαιώματα επί του θρόνου ως δεύτερη στη σειρά διαδοχής. Μετά τον θάνατο του Φραγκίσκου (1560) και την επικράτηση του προτεσταντισμού στη Σκοτία, με την υποστήριξη της Ελισάβετ, η Μ.Σ. επέστρεψε στη Σκοτία και για μερικά χρόνια κυβερνούσε με τη βοήθεια του κόμη Μόρεϊ, διατηρώντας καλές σχέσεις με τους προτεστάντες λόρδους. Η άρνησή της να παντρευτεί τον Μόρεϊ και ο γάμος της με τον Ερρίκο, λόρδο Ντάρνλεϊ (1565), αρχηγό των Άγγλων καθολικών και επίσης διεκδικητή του αγγλικού θρόνου, προξένησαν τη δυσαρέσκεια των μετριοπαθών λόρδων και την οργή της Ελισάβετ. Η απόφασή της να αποκαταστήσει τον καθολικισμό στη Σκοτία, η άρνησή της να παραχωρήσει στον σύζυγό της τον τίτλο του βασιλικού συζύγου και, προπάντων, οι σχέσεις της με τον ιδιαίτερο γραμματέα της, τον Ιταλό καθολικό Νταβίντε Ρίτσιο, προκάλεσαν συνωμοσία που κατέληξε στη δολοφονία του Ρίτσιο (1566). Η Μ. κατέφυγε με τον σύζυγό της στο Ντάνμπαρ και αντέδρασε αποφασιστικά: κατόρθωσε να διαιρέσει τους αντιπάλους της και επέστρεψε νικήτρια στο Εδιμβούργο. Συνοδευόταν από τον Τζέιμς Χέμπορν, κόμη του Μπόθουελ, ο οποίος αποτελούσε πλέον τον αποκλειστικό πολιτικό και προσωπικό της σύμβουλο. Μετά τη δολοφονία του Ντάρνλεϊ, για την οποία ο Μπόθουελ δικάστηκε και αθωώθηκε, η Μ. δέχτηκε να παντρευτεί τον σύμβουλό της κατά το προτεσταντικό δόγμα. Οι ευγενείς επαναστάτησαν, υποχρεώνοντάς να παραιτηθεί υπέρ του γιου της Ιακώβου και να διορίσει αντιβασιλιά τον Μόρεϊ. Αφού δραπέτευσε από τον πύργο του Λόχλεβεν, όπου βρισκόταν περιορισμένη, συγκέντρωσε έναν μικρό στρατό και επιτέθηκε εναντίον του στρατού του αντιβασιλιά, αλλά ηττήθηκε στο Λάγκσαϊντ και κατέφυγε στην Ελισάβετ. Η Μ. ζούσε ουσιαστικά φυλακισμένη στην Αγγλία, συμμαχώντας εκ περιτροπής με τον Φίλιππο B’ της Ισπανίας και με τους Γκιζ σε μία προσπάθεια να ξεφύγει από τη δεινή θέση όπου βρισκόταν. Τελικά, μετά την ανάμειξή της στη συνωμοσία του Μπάμπινγκτον για τη δολοφονία της Ελισάβετ από μία μερίδα Άγγλων καθολικών, παραπέμφθηκε σε δίκη ως ηθική αυτουργός και καταδικάστηκε σε θάνατο δι αποκεφαλισμού. Όταν ο γιος της ανέβηκε στην εξουσία ως Ιάκωβος Α’, μετέφερε τη σορό της στο Αβαείο του Γουέστμινστερ. Εκ των υστέρων, προκύπτει πως υπήρξε μία προσωπικότητα αντιφατική και σημαδεμένη από συγκυρίες που όρισαν τη ζωή της, καθιστώντας την αντικείμενο τόσο σεβασμού όσο και περιφρόνησης.
«Η Μαρία Στιούαρτ οδεύει προς την αγχόνη», πίνακας του Βανουτέλι (Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης, Φλωρεντία).
Dictionary of Greek. 2013.